- Updated: September 03, 2024 02:21 PM
ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਬਰੂਨੇਈ ਦੌਰੇ ਲਈ ਰਵਾਨਾ ਹੋ ਗਏ ਹਨ। ਕਿਸੇ ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਦੀ ਬਰੂਨੇਈ ਦੀ ਇਹ ਪਹਿਲੀ ਯਾਤਰਾ ਹੈ। ਬਰੂਨੇਈ ਦੇ 29ਵੇਂ ਸੁਲਤਾਨ ਹਸਨਲ ਬੋਲਕੀਆ ਨੇ ਖੁਦ ਪੀ.ਐਮ ਮੋਦੀ ਨੂੰ ਸੱਦਾ ਦਿੱਤਾ ਸੀ। ਭਾਰਤ ਦੀ ਐਕਟ ਈਸਟ ਨੀਤੀ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਬਰੂਨੇਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦੇਸ਼ ਹੈ।
ਬਰੂਨੇਈ ਦਾ ਪੂਰਾ ਨਾਮ ਬਰੂਨੇਈ ਦਾਰੂਸਲਾਮ ਹੈ। ਇਹ ਦੱਖਣੀ ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਦਾ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਜਿਹਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਜੋ ਬੋਰਨੀਓ ਟਾਪੂ 'ਤੇ ਸਥਿਤ ਹੈ। ਬਰੂਨੇਈ ਕੁੱਲ 5765 ਵਰਗ ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ। ਇਹ ਇੰਨਾ ਛੋਟਾ ਹੈ ਕਿ ਸਿੱਕਮ ਵਰਗੇ ਕਈ ਰਾਜ ਵੀ ਇਸ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਹਨ। ਬਰੂਨੇਈ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਾਂਦਰ ਸੇਰੀ ਬੇਗਾਵਾਨ ਹੈ। ਸਾਲ 2023 ਦੇ ਅੰਕੜਿਆਂ ਅਨੁਸਾਰ ਬਰੂਨੇਈ ਦੀ ਕੁੱਲ ਆਬਾਦੀ 455,885 ਸੀ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਦੋ ਲੱਖ ਦੇ ਕਰੀਬ ਲੋਕ ਰਾਜਧਾਨੀ ਬਾਂਦਰ ਸੀਰੀ ਬੇਗਾਵਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
ਬਰੂਨੇਈ ਵਿੱਚ 14ਵੀਂ ਸਦੀ ਤੋਂ ਰਾਜਸ਼ਾਹੀ ਹੈ। ਵਰਤਮਾਨ ਵਿੱਚ ਹਾਜੀ ਹਸਨਲ ਬੋਲਕੀਆ ਬਰੂਨੇਈ ਦਾ ਸੁਲਤਾਨ ਹੈ। ਉਹ 1967 ਤੋਂ ਸੁਲਤਾਨ ਦੀ ਗੱਦੀ 'ਤੇ ਬਿਰਾਜਮਾਨ ਹੈ। 1984 ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਇੱਥੋਂ ਚਲੇ ਗਏ ਤਾਂ ਬੋਲਕੀਆ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਵੀ ਬਣੇ। ਭਾਵੇਂ ਬਰੂਨੇਈ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਛੋਟੇ ਦੇਸ਼ਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਸੁਲਤਾਨ ਬੋਲਕੀਆ ਨੂੰ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਲੋਕਾਂ ਵਿੱਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 1980 ਤੱਕ ਉਹ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਅਮੀਰ ਵਿਅਕਤੀ ਸਨ। ਫੋਰਬਸ ਮੁਤਾਬਕ ਬੋਲਕੀਆ ਕੋਲ 1.4 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦੀ ਜਾਇਦਾਦ ਹੈ। ਸੁਲਤਾਨ ਦੀ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਆਮਦਨ ਤੇਲ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਦੇ ਭੰਡਾਰਾਂ ਤੋਂ ਹੋਣ ਵਾਲੀ ਕਮਾਈ ਤੋਂ ਆਉਂਦੀ ਹੈ।
ਬਰੂਨੇਈ ਦੇ ਸੁਲਤਾਨ ਹਸਨਲ ਬੋਲਕੀਆ ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੇ ਮਹਿਲ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਉਸ ਦਾ ਮਹਿਲ 'ਇਸਤਾਨਾ ਨੂਰੁਲ ਇਮਾਨ' ਦੁਨੀਆ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹਿੰਗੇ ਅਤੇ ਆਲੀਸ਼ਾਨ ਮਹਿਲਾਂ 'ਚ ਗਿਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। 20 ਲੱਖ ਵਰਗ ਫੁੱਟ 'ਚ ਫੈਲਿਆ ਇਹ ਮਹਿਲ 1984 'ਚ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਸਮੇਂ ਇਸ ਦੀ ਕੀਮਤ ਲਗਭਗ 50 ਅਰਬ ਰੁਪਏ ਆਈ ਸੀ। ਇਸਤਾਨਾ ਨੂਰੁਲ ਇਮਾਨ ਦਾ ਗੁੰਬਦ 22 ਕੈਰੇਟ ਸੋਨੇ ਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ 1700 ਕਮਰੇ, ਢਾਈ ਸੌ ਤੋਂ ਵੱਧ ਬਾਥਰੂਮ ਅਤੇ ਪੰਜ ਸਵੀਮਿੰਗ ਪੂਲ ਹਨ। ਦੋ ਸੌ ਤੋਂ ਵੱਧ ਵਾਹਨ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਪਾਰਕ ਕੀਤੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਬਰੂਨੇਈ ਦੇ ਸੁਲਤਾਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਸ਼ਾਨਦਾਰ ਜੀਵਨ ਸ਼ੈਲੀ ਲਈ ਵੀ ਦੁਨੀਆ ਭਰ ਵਿੱਚ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਲਗਜ਼ਰੀ ਕਾਰਾਂ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਘੋੜਿਆਂ ਤੱਕ ਹਰ ਚੀਜ਼ ਦਾ ਸ਼ੌਕੀਨ ਹੈ। ਉਸ ਦੇ ਤਬੇਲੇ ਵਿੱਚ 200 ਦੇ ਕਰੀਬ ਘੋੜੇ ਹਨ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਉਸ ਕੋਲ 700 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲਗਜ਼ਰੀ ਕਾਰਾਂ ਹਨ। ਜਿਸ ਵਿੱਚ 300 ਫੇਰਾਰੀ ਅਤੇ ਕਰੀਬ 500 ਰੋਲਸ ਰਾਇਸ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ 5 ਬਿਲੀਅਨ ਡਾਲਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦੱਸੀ ਗਈ ਹੈ। ਸੁਲਤਾਨ ਬੋਲਕੀਆ ਨੇ ਬੋਇੰਗ 747 ਜਹਾਜ਼ ਰਾਹੀਂ ਉਡਾਣ ਭਰੀ, ਜਿਸ ਦੀ ਕੀਮਤ 3000 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੈ। ਇਸ ਨਿੱਜੀ ਜਹਾਜ਼ 'ਤੇ ਸੋਨੇ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨਾਲ ਚੜ੍ਹਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।
ਬਰੂਨੇਈ ਇੱਕ ਕੱਟੜ ਇਸਲਾਮੀ ਦੇਸ਼ ਹੈ। ਸਾਲ 2014 ਵਿੱਚ ਸਖ਼ਤ ਇਸਲਾਮੀ ਸ਼ਰੀਆ ਕਾਨੂੰਨ ਅਪਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਕਾਨੂੰਨ ਦੇ ਤਹਿਤ, ਵਿਭਚਾਰ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਚੋਰੀ ਤੱਕ, ਹੱਥ-ਪੈਰ ਕੱਟਣ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਮੌਤ ਦੀ ਸਜ਼ਾ ਤੱਕ ਦੇ ਅਪਰਾਧਾਂ ਦੀ ਵਿਵਸਥਾ ਹੈ। ਸਾਲ 2019 ਵਿੱਚ, ਬਰੂਨੇਈ ਨੇ ਇੱਕ ਕਾਨੂੰਨ ਪਾਸ ਕੀਤਾ। ਜਿਸ ਦੇ ਤਹਿਤ ਵਿਭਚਾਰ ਅਤੇ ਸਮਲਿੰਗੀ ਸਬੰਧਾਂ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਪੱਥਰ ਮਾਰ ਕੇ ਮਾਰਨ ਦਾ ਨਿਯਮ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਦੀ ਕਾਫੀ ਆਲੋਚਨਾ ਹੋਈ ਸੀ।
ਭਾਵੇਂ ਬਰੂਨੇਈ ਇੱਕ ਛੋਟਾ ਦੇਸ਼ ਹੈ, ਇਸ ਵਿੱਚ ਤੇਲ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭੰਡਾਰ ਹਨ। ਇਸ ਦੀ ਆਰਥਿਕਤਾ ਵੀ ਇਸੇ 'ਤੇ ਚੱਲਦੀ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਨੇ ਬ੍ਰੂਨੇਈ ਦੇ ਹਾਈਡਰੋਕਾਰਬਨ ਉਦਯੋਗ ਵਿੱਚ ਲਗਭਗ $270 ਮਿਲੀਅਨ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਦੋਵੇਂ ਦੇਸ਼ ਪੁਲਾੜ ਤਕਨਾਲੋਜੀ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ ਸਹਿਯੋਗ ਵਧਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਕਰ ਰਹੇ ਹਨ। ਰਣਨੀਤਕ ਮਾਹਿਰਾਂ ਦਾ ਕਹਿਣਾ ਹੈ ਕਿ ਕੂਟਨੀਤੀ ਦੇ ਨਜ਼ਰੀਏ ਤੋਂ ਬ੍ਰੂਨੇਈ ਭਾਰਤ ਲਈ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ। ਚੀਨ ਦਾ ਮੁਕਾਬਲਾ ਕਰਨ ਲਈ ਬਰੂਨੇਈ ਦਾ ਸਮਰਥਨ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਇੰਡੋ-ਪੈਸੀਫਿਕ ਖੇਤਰ ਵਿੱਚ। ਇਸ ਦੀ ਸਰਹੱਦ ਉੱਤਰੀ ਦੱਖਣੀ ਚੀਨ ਸਾਗਰ ਨਾਲ ਲੱਗਦੀ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਚੀਨ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਵਿਵਾਦ ਚੱਲ ਰਿਹਾ ਹੈ।